Trwa oktawa Bożego Narodzenia. Ile trwa i co się w niej obchodzi? Rozpoczyna się okres tradycyjnego wspólnego kolędowania
W liturgii obchody Bożego Narodzenia trwają osiem dni. Oktawa jest to czas w liturgii obejmujący ważną uroczystość i siedem dni po niej następujących. Zobacz ile trwa oktawa Bożego Narodzenia oraz co obchodzi się w jej poszczególnych dniach.
- Po świętach Bożego Narodzenia rozpoczyna się w Kościele katolickim oktawa.
- Oktawa jest to czas w liturgii obejmujący ważną uroczystość i siedem dni.
- Zobacz ile trwa oktawa Bożego Narodzenia oraz co się w niej obchodzi.
- Zobacz także: Co zrobić z nadmiarem jedzenia po świętach? Podziel się z innymi i zostaw produkty w lodówkach społecznych
Najwcześniej w III w. powstała oktawa Zmartwychwstania Pańskiego, w czasie której odbywały się nabożeństwa i katechezy dla nowo ochrzczonych dorosłych. Po przyjęciu chrztu w Noc Paschalną konieczne było wtajemniczenie w pełniejsze rozumienie tajemnicy zbawienia. W VII wieku ukształtowała się oktawa Bożego Narodzenia, później Bożego Ciała i Najświętszego Serca Pana Jezusa.
W obrządku rzymskim odnowionym na polecenie Soboru Watykańskiego II zachowane zostały tylko dwie formalne oktawy: Wielkiej Nocy i Bożego Narodzenia.
Ile trwa oktawa Bożego Narodzenia?
Świętowanie Bożego Narodzenia w Kościele trwa całą oktawę, czyli osiem dni. W tym czasie Kościół wspomina: świętego Jana Apostoła, świętych męczenników - Młodzianków, świętą Rodzinę i Świętą Bożą Rodzicielkę - Maryję. Warto zastanowić się nad znaczeniem tych dni - zachęca ks. Godlewski z parafii katedralnej w Białymstoku.
Choć oktawa Bożego Narodzenia zakończy się 1 stycznia, kolędy będą rozbrzmiewać w kościołach aż do 2 lutego, czyli święta Ofiarowania Pańskiego.
Czytaj więcej: Drugi dzień świąt Bożego Narodzenia. Czy 26 grudnia trzeba iść do kościoła? Dziś wspomnienie św. Szczepana - pierwszego męczennika
Oktawa Bożego Narodzenia - co obchodzi Kościół katolicki w poszczególnych dniach?
Drugi dzień oktawy Bożego Narodzenia, 26 grudnia, poświęcony jest św. Szczepanowi, diakonowi i pierwszemu męczennikowi. Kult liturgiczny św. Szczepana znany jest od IV wieku. W państwie Karolingów, a następnie w innych krajach zachodnich i północnych św. Szczepan stał się patronem koni, dlatego 26 grudnia święcono owies. W niektórych parafiach zwyczaj ten nadal jest pielęgnowany.
Trzeci dzień oktawy, 27 grudnia, poświęcony jest św. Janowi Apostołowi. Jego kult liturgiczny istniał już od IV w. W dniu św. Jana święci się wino i podaje się wiernym do picia: Bibe amorem s. Joannis. To bardzo stara tradycja Kościoła, sięgająca czasów średniowiecza. Związana jest z pewną legendą, według której św. Jan miał pobłogosławić kielich zatrutego wina. Wersje tego przekazu są różne. Jedna mówi, że to cesarz Domicjan, który wezwał apostoła do Rzymu, by tam go zgładzić, podał mu kielich zatrutego wina. Św. Jan pobłogosławił go, a kielich się rozpadł.
Dziś ta tradycja ma inną wymowę. Głównym przesłaniem Ewangelii według św. Jana jest miłość. Dlatego, gdy podaje się owo wino, mówi się „pij miłość św. Jana”. Bo wino – sięgając do biblijnych korzeni – oznacza szczęście, radość, ale również cierpienie i miłość. Czerwony, a taki był najczęstszy jego kolor, to barwa miłości.
Czwarty dzień oktawy, 28 grudnia, to święto Młodzianków, wprowadzone do liturgii w V wieku. Młodziankowie to dzieci z Betlejem i okolicy, które niewinnie musiały oddać życie dla Chrystusa. Historia tego wydarzenia stała się treścią obchodu liturgicznego.
Dni następne, czyli 29, 30 i 31 grudnia, zgodnie z prawami oktawy są dalszym ciągiem obchodów Bożego Narodzenia. W tym czasie przypadają dwa wspomnienia dowolne – św. Tomasza Becketa, biskupa i męczennika (29 grudnia) i św. Sylwestra I, papieża (31 grudnia).
Z kolei Święto Świętej Rodziny, które Kościół katolicki co roku obchodzi w pierwszą niedzielę po Bożym Narodzeniu, w tegorocznej oktawie Bożego Narodzenia wypada 27 grudnia. Kult Najświętszej Rodziny szerzył się w XVII w. jako spontaniczna reakcja na demoralizujące skutki wojny trzydziestoletniej (1618-1648), które w szczególny sposób dotknęły rodzin. Kult Najświętszej Rodziny zwracał wtedy uwagę na wzór życia rodzinnego.
Ostatni dzień oktawy Bożego Narodzenia wypada 1 stycznia – uroczystość Maryi Bożej Rodzicielki. Jest to także Światowy Dzień Pokoju, z okazji którego Ojciec Święty ogłasza swe orędzie pokojowe, kierowane do wszystkich ludzi dobrej woli.
Oktawa Bożego Narodzenia rozpoczyna okres kolędowania
Obchody kolędnicze znane były w całej Europie, a ich początki sięgają średniowiecza. Chodzenie po kolędzie, czyli świątecznej kweście, zaczynano w Boże Narodzenie wieczorem lub w Szczepana, a kończono przed Matką Boską Gromniczną. Po wsiach wędrowali przebierańcy wodząc z sobą maszkary: turonia, konia, żurawia, bociana itp. Wchodząc do domów, pozdrawiali gospodarzy, śpiewali, wygłaszali życzenia zdrowia i urodzaju, a także odgrywali różne scenki. Na koniec prosili o kolędę – datek. Kolędą było najczęściej świąteczne jedzenie lub drobne pieniądze. Kolędnicy śpiewali też złośliwe piosenki, gdy gospodarz nie chciał ich wpuścić do izby lub nie był hojny.
W literaturze etnograficznej wyróżnia się kilka rodzajów kolędowania: kolędowanie z szopką – rodzaj teatrzyku kukiełkowego; kolędowanie z turoniem (turem) dziwacznym stworzeniem z kłapiącą paszczą; kolędowanie z Herodem - przedstawienie kolędnicze toczące się wokół postaci Heroda czy kolędowanie z umocowaną na kiju gwiazdą.
Kolędnicze życzenia miały zapewnić dobrobyt w następnym roku, obfite plony i płodność zwierząt. Mieszkańcy wsi niecierpliwie oczekiwali przybycia kolędników, ponieważ ich przyjście zapowiadało urodzaj i powodzenie.
Źródło: misyjne.pl, radio.bialystok.pl, gov.pl
