• Zobacz także: Rafał Patyra ambasadorem Narodowego Marszu dla Życia i Rodziny. Dziennikarz spotkał się z internetowym hejtem

Dokument nosi tytuł „Zasady z 8 marca dotyczące opartego na prawach człowieka podejścia do prawa karnego zakazującego zachowań związanych z seksem, reprodukcją, zażywaniem narkotyków, HIV, bezdomnością i ubóstwem”. Zasady te opracowano w ciągu pięcioletniego procesu konsultacyjnego wraz ze wspólnym programem ONZ ds. HIV/AIDS i Biurem Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka.

Zdaniem autorów publikacji, prawa człowieka wymagają, aby przy stosowaniu prawa karnego uwzględnić m.in. ewoluującą zdolność nastolatków do wyrażenia zgody na pewne kwestie, nawet w przypadku, gdy coś w świetle prawa jest zabronione poniżej określonego, minimalnego wieku zgody. W ponad 40-stronicowym raporcie zawarto 21 zasad, które powinny zostać uwzględnione przy ustanawianiu i egzekwowaniu prawa karnego w poszczególnych państwach na świecie. Wśród nich, znajdują się m.in. zasady dotyczące „praw reprodukcyjnych i seksualnych”, aborcji, prostytucji, wirusa HIV, „świadomych zachowań seksualnych” czy „orientacji seksualnej, tożsamości płciowej i ekspresji płciowej”.

Komisja wskazuje m.in., że „prawo karne nie może w żaden sposób naruszać prawa do podejmowania decyzji dotyczących własnego ciała, seksualności i reprodukcji, takich jak ciąża, antykoncepcja, w tym awaryjna, kompleksowa opieka aborcyjna, profilaktyka zakażeń przenoszonych drogą płciową, opieka/terapia potwierdzająca płeć, dostęp do placówek służby zdrowia, usług i towarów, w tym informacji”. Autorzy publikacji wprost domagają się także całkowitej depenalizacji aborcji. „Aborcja musi zostać całkowicie wyłączona z zakresu prawa karnego” – napisano w raporcie. Legalne ma być również „przeprowadzenie, pomoc, asystowanie lub dostarczanie aborcji, leków lub usług związanych z aborcją lub dostarczanie opartych na dowodach informacji związanych z aborcją”.

Prawnicy domagają się również dekryminalizacji zachowań matki mogących szkodzić nienarodzonemu dziecku, takich jak „spożywanie alkoholu lub narkotyków, zarażenie się wirusem HIV lub przeniesienie go na płód w czasie ciąży lub utrata ciąży”. Komisja uważa również, że w sprawach dotyczących czynności seksualnych z udziałem osób nieletnich, należy uwzględniać ich zdolność do wyrażania zgody na podejmowanie czynności seksualnych, nawet jeśli są one zabronione przez prawo. „Egzekwowanie prawa karnego powinno odzwierciedlać prawa i zdolność osób poniżej 18 roku życia do podejmowania decyzji dotyczących angażowania się w dobrowolne zachowania seksualne oraz ich prawo do bycia wysłuchanym w sprawach ich dotyczących” – pisze Komisja.

Raport podejmuje też temat prostytucji. Zdaniem autorów, nie można pociągać do odpowiedzialności karnej osób, które, „ułatwiają, zarządzają, organizują, komunikują się z innymi, reklamują, dostarczają informacji, zapewniają lub wynajmują pomieszczenia w celu wymiany usług seksualnych między wyrażającymi na to zgodę osobami dorosłymi za pieniądze, towary lub usługi”. Komisja stwierdza też, że należy natomiast penalizować „praktyki mające na celu zmianę lub stłumienie orientacji seksualnej, tożsamości płciowej lub ekspresji płciowej danej osoby”.

W publikacji podkreślono również, że „prawo karne nie może zakazywać nieujawniania statusu HIV lub narażenia na HIV lub przenoszenia wirusa HIV”. Komisja domaga się także depenalizacji „zażywania narkotyków lub posiadania, zakupu lub uprawy narkotyków na własny użytek, w tym przez osoby poniżej 18 roku życia lub będące w ciąży”. Ponadto, zdaniem autorów raportu, „nikt nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej za angażowanie się w czynności podtrzymujące życie w miejscach publicznych, takie jak spanie, jedzenie, przygotowywanie jedzenia, pranie ubrań, siedzenie lub wykonywanie czynności związanych z higieną, w tym mycie się, oddawanie moczu i defekacja, lub za inne analogiczne czynności w miejscach publicznych w przypadku, gdy nie są dostępne odpowiednie alternatywy”.

Jak wskazuje Komisja, „zasady te mają na celu zapewnienie jasnych, przystępnych i operacyjnych ram prawnych oraz praktycznych wskazówek prawnych w zakresie stosowania prawa karnego do zachowań związanych ze:

• zdrowiem oraz prawami seksualnymi i reprodukcyjnymi, w tym aborcją;
• czynnościami seksualnymi podejmowanymi za obopólną zgodą, w tym w takich kontekstach jak seks pozamałżeński, stosunki seksualne między osobami tej samej płci, aktywność seksualna nastolatków i praca seksualna;
• tożsamością płciowa i ekspresją płciowa;
• nieujawnianiem, narażeniem lub przenoszeniem wirusa HIV;
• zażywaniem narkotyków i posiadaniem narkotyków na własny użytek;
• bezdomnością i ubóstwem”.

Międzynarodowa Komisja Prawników to organizacja pozarządowa, założona w 1952 r., działająca aktualnie na pięciu kontynentach. Jej głównym zadaniem jest zapewnienie stopniowego rozwoju i skutecznego wdrażania praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego, zabezpieczenie realizacji praw obywatelskich, kulturalnych, gospodarczych, politycznych i społecznych, a także troska o praworządność oraz niezależność sądownictwa i zawodów prawniczych na świecie.

„Międzynarodowa Komisja Prawników to stała grupa 60 wybitnych prawników – w tym starszych sędziów i naukowców. Przygotowywane przez nich dokumenty były często wykorzystywane zarówno przez organizacje międzynarodowe, jak również regionalne izby adwokackie czy ośrodki akademickie, a powyższy dokument został przygotowany w ścisłej współpracy z organami ONZ. Świadczy to o ich szerokim wpływie na kształtowanie postrzegania praw człowieka na świecie, a więc tak radykalne rekomendacje powinny spotkać się ze sprzeciwem ze strony państw członkowskich” – podkreśla Weronika Przebierała, dyrektor Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.

RAPORT KOMISJI - LINK