Literatura holocaustu. Współczesna fabuła staje się dokumentem sprzed lat
Swoistym fenomenem literatury holocaustu jest to, że współcześnie kręcone filmy fabularne czy powieści w powszechnym odbiorze postrzegane są jako dokumenty z czasów, kiedy Niemcy (dziś nazywani Polakami) mordowali Żydów. Czasami dzieje się tak wbrew intencjom twórców.
Można się zastanawiać czy tak też się stanie z wydaną przez wydawnictwo Zysk, powieścią napisaną w formie pamiętnika (a opartą na spisanych wspomnieniach) „Byłam sekretarką Rumkowskiego. Dzienniki Etki Daum” autorstwa Elżbiety Cherezińskiej. Sądząc po pochwalnych recenzjach wielu recenzentów (nie tylko z portali filosemickich, ale również i krytycznych wobec Żydów) wzięło to dzieło literackie (oparte na wspomnieniach) za dokument z epoki.
Wydawnictwo Zysk informuje, że bohaterka książki „Etka Daum przez 1653 dni była sekretarką Chaima Rumkowskiego. Zza swojego biurka, tuż przed drzwiami jego gabinetu, obserwowała powstanie, rozkwit i upadek najdziwniejszego żydowskiego państwa w niemieckim Kraju Warty. Kreśliła portret jego twórcy, przełożonego Judenratu w getcie łódzkim, Chaima Mordechaja Rumkowskiego. Jednocześnie ukazywała obraz skomplikowanych relacji między żydowską a niemiecką administracją getta i walki o władzę wśród tamtejszych elit. Getto łódzkie zlikwidowano dopiero w sierpniu 1944 roku, gdy Sowieci od dawna stali na linii Wisły. To sprawiło, iż spośród jego mieszkańców ocalało o wiele więcej Żydów niż z każdego innego getta na terenie Polski”.
W swojej recenzji książki Cherezińskiej, na portalu Historykon, Agnieszka Popiak doceniła wydaną przez Zysk prace, za to, że jest ona czytelna dla laików, nie przytłacza ogromną ilością odwołań do osób i wydarzeń, które trzeba znać by zrozumieć akcje. Drugim plusem zdaniem recenzentki jest oparcie pracy na bazie źródłowej. Trzecim piękna szata graficzna.
Z rozmowy z Elżbietą Cherezińską opublikowanej na wrocławskiej stronie „Gazety Wyborczej” można się dowiedzieć, że Estera Daum dopiero po pięćdziesięciu latach zdecydowała się spisać swoje wspomnienia, bo bała się oskarżeń o kolaborację z Niemcami, a wspominanie holocaustu było dla niej zbyt bolesne. Cherezińska musiała napisać wspomnienia bohaterki powieści, bo jej oryginalne wspomnienia były niezrozumiałe dla osób niemających wiedzy o realiach getta w Łodzi.
Etka (Estera) Daum zmarła w 2001 roku w Izraelu. Ukończyła Wyższą Szkołę Handlową w niemieckim Wolnym Mieście Gdańsku. W 1940 z Warszawy trafiła do łódzkiego getta. Zatrudniono ją jako sekretarkę szefa judenratu Chaima Rumkowskiego. Po wojnie mieszkała w Łodzi. W 1973 roku wyemigrowała do Izraela.
Elżbieta Cherezińska to absolwentka Wydziału Wiedzy o Teatrze warszawskiej Akademii Teatralnej. Zadebiutowała biografią ambasadora Izraela Szewacha Weissa w Warszawie. Jest autorką cyklu powieści Skandynawii z X i XI wieku, powieści o piastach, Brygadzie Świętokrzyskiej NSZ. Pisarka uważa się za patriotkę i nie wstydzi się Polski.
