79 lat temu AK zdobyła niemiecką rakietę V2
79 lat temu, 20 maja 1944 roku, w okolicach Sarnak, żołnierze Armii Krajowej zdobyli niemiecką rakietę V2 (której konstrukcja po wojnie stała się podstawą programów kosmicznych USA i ZSRR). Plany i zdemontowane urządzenia Polacy przekazali do Wielkiej Brytanii. Ten to ogromny sukces armii Polskiego Państwa Podziemnego upamiętnia pomnik w podlaskich Sarnakach.
Polacy na tropie V2
Niemcy najpierw swoją wunderwaffe testowali na poligonie na wyspie Uznam (w okolicy Świnoujścia) w ośrodku Peenemunde. Ośrodek został zniszczony w sierpniu 1943 przez brytyjskie lotnictwo (Peenemünde bombardowane było też w lipcu i sierpniu 1944 przez lotnictwo USA).
Po zniszczeniu nad bałtyckiego ośrodka badań nad V2 Niemcy prace badawcze zostały przeniesione przez Niemców na teren niedaleko wsi Blizna (12 km na południe od Mielca). Niemieckie testy trwały w kwietniu i maju 1944. Około 60 rakiet wystrzelono na dystans 250 km w okolice rzeki Bug i miejscowości Sarnaki. Szczątków doświadczalnych rakiet poszukiwały specjalne grupy Luftwaffe. Niemcy starannie zbierali każdy fragment rakiety.
W lecie 1944 poligon z Blizny przeniesiono w okolice miejscowości Wierzchucina w Borach Tucholskich, a w styczniu do miejscowości Wolgast.
Rakieta, którą zdobyła AK, nie eksplodując, po tym, jak została wystrzelona z poligonu Blizna, osiadła w bagnach nad Bugiem w okolicy miejscowości Sarnaki (140 km na wschód od Warszawy, niedaleko Siedlec). Partyzanci AK, przygotowani do akcji przez wywiad AK, przed przyjazdem Niemców, przejęli rakietę. Rakieta została zdemontowana przez polskich inżynierów i przewieziona we fragmentach do Warszawy trzema samochodami. W badaniu rakiety brali udział: prof. Janusz Groszkowski, prof. Marceli Struszyński i inż. Antoni Kocjan.
W nocy z 25 na 26 lipca 1944 fragmenty rakiety odebrał brytyjski samolot z bazy we Włoszech, który wylądował na leśnym lądowisku nad Dunajcem, niedaleko wsi Wal Ruda (ok. 20 km na północ od Tarnowa). Samolot przetransportował części rakiety i polskich naukowców nad nią pracujących do Anglii.
V2 - co to?
Niemiecki pocisk rakietowy V2 (Vergeltungswaffe-2, broń odwetowa nr 2, nazywana też A4 - Aggregat 4) był wykorzystywany przez nazistów do ataków na Wielką Brytanię od 7 września 1944 do 27 marca 1945. Startował z lądowych wyrzutni. Jego długość wynosiła 14,26 metrów, średnica 1,65 m, a rozpiętość lotek 3,56 m. W chwili startu masa rakiety wynosiła od 12 825 do 13 000 kg. Pocisk napędzany był paliwem ciekłym, które rozpędzało rakietę do szybkości ponad dźwiękowe w 80 sekund. Prędkość pocisku wynosiła od 2900 do 5500 kilometrów na godzinę. Zasięg pocisku wynosił początkowo 320, a po modernizacji 380 km. Rakieta mogła przetransportować 975 kilogramów materiałów wybuchowych czy zapalających. Celność początkowo wynosiła 6400 m, a potem 1600 m.
V2 była pierwszym w dziejach udanym pociskiem rakietowym (jako pierwszy dotarł na wysokość 100 km, czyli w przestrzeń kosmiczną). Jej konstruktorem był zespół Wernhera von Brauna. Prace nad rakietą Niemcy prowadzili już od lat trzydziestych. Niezwykle kosztowne prace finansowało dowództwo Wojsk Lądowych Wehrmachtu. Prace początkowo prowadzono w okolicach Berlina w ośrodku Kummersdorf, a od 1937 roku niedaleko wsi Peenemünde na wyspie Uznam.
Pierwsza w pełni udany start i lot rakiety miał miejsce 3 października 1942. Rok później uruchomiono masową produkcję rakiet. Miesięcznie produkowano 500. rakiet. Rakietami nie można było sterować i miały one bardzo niską celność. Po starcie eksplodowało 6% rakiet V2, a 60% z nich miały wady produkcyjne i musiały być przed użyciem naprawiane.
Niemcy planowali wybudować dużą rakietę z pilotem samobójcą. W Niemczech wyprodukowano okręty podwodne zdolna do wystrzeliwania spod wody rakiet. V2 byłaby niezwykle groźną bronią, gdyby Niemcy dysponowali głowicą atomową (nad którą też pracowali).
Znaczenie ośrodka Peenemunde odkrył wywiad AK. Dzięki informacjom Polaków Brytyjczycy w nocy z 17 na 18 sierpnia 1943 zbombardowali ośrodek, co zdecydowanie opóźniło prace nad V2 i masową produkcję rakiety. Produkcja rakiety została przeniesiona do podziemnej fabryki Dora usytuowanej pod górami Harz w miejscowości Nordhausen. Pracownikami fabryki i budowniczymi tuneli fabrycznych było 60 tysięcy więźniów obozów koncentracyjnych. Wielu z nich zmarło z głodu i chorób.
V2 podstawą programów kosmicznych
V2 w kierunku brytyjskich miast wystrzeliwano ze stacjonarnych wyrzutni w bunkrach rejonu Éperlecques francuskiego wybrzeża kanału La Manche, a potem z terenu Holandii niedaleko Hagi. Po ich zniszczeniu Niemcy planowali wystrzeliwanie rakiet z mobilnych wyrzutni. Mobilne wyrzutnie składały się z 25 specjalnych pojazdów, które przemieszczały się nocą. Ostrzał z mobilnych wyrzutni prowadzony był z lasów.
Z Holandii wystrzelono do 27 marca 1945 około 5500 rakiet, 2894 doleciały do Londynu, a około 1600 do Antwerpii. Celem ataków rakietowych były zajmowane przez aliantów miasta Liège i Bruksela w Belgii, Lille i Paryż we Francji, Maastricht w Holandii. Około 70% rakiet dotarło do celu, jednak była to broń nieskuteczna z racji na ładunki konwencjonalne i brak celności. Ofiarą 5500 V2 padło tylko (na tle milionów ofiar II wojny światowej) 7250 żołnierzy i cywilów.
Pod koniec II wojnie światowej zespół Wernher von Braun oddał się w niewolę USA i rozpoczął współpracę z Amerykanami. Część naukowców (wraz z rodzinami 5000 osób) miała mniej szczęścia i stała się trofeum wojennym Armii Czerwonej. Stali się oni personelem sowieckiego programu rakietowego (pracowali w Rosji jako niewolnicy, podczas gdy w USA robili kariery jako wolni ludzie). V2 stała się podstawą dla programów rakiet wojskowych i kosmicznych w USA, ZSRR, Chinach oraz Francji.
