• Zobacz także: Bp Barron: Moje pokolenie ma ogłupiony katolicyzm. Zbanalizowana wersja katolicyzmu nie znajdzie uznania u młodych

Setki tysięcy kolejnych żołnierzy zajmowało się poza Czechosłowacją zapewnieniem obsługi logistycznej inwazji. Przeciwne inwazji były rządzone przez niezależnych od Moskwy komunistów Rumunia i Jugosławia. Armia CSRS nie podjęła walki z wojskami podległymi sowietom.

Warto przypomnieć, że odmiennie od PRL czy NRD, wojska sowieckie nie stacjonowały w CSRS – choć czechosłowacka armia i przemysł zbrojeniowy był nadzorowany przez sowietów.

Rosjanie nie pozwolili Czechom i Słowakom na wolność

Przyczyną praskiej wiosny był kryzys gospodarczy wywołany wprowadzeniem po II wojnie światowej w Czechosłowacji utopijnej gospodarki komunistycznej. Nawet w łonie partii pojawiały się głosy o potrzebie liberalizacji systemu gospodarczego. Słowacy czuli się dyskryminowani w CSRS. Życie kulturalne było bardzo dynamiczne i związane z zachodem. Walka partii ze swobodą w kulturze spotkała się z szeroką krytyką społeczną.

Proces zmian zaczął się w CSRS 5 stycznia 1968, kiedy to nowym przywódcą partii został Alexander Dubček (dotychczasowy pierwszy sekretarz Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Słowacji). Nowe władze partii zaczęły krytykować dotychczasową politykę władz i zapowiedziały liberalizację systemu.

Nowe władze zapowiedziały liberalizacje systemu gospodarczego, wprowadzenie do gospodarki elementów rynkowych, uwolnienia cen, skupienia się na produkcji dóbr konsumpcyjnych, samodzielność zakładów produkcyjnych i samorządy pracownicze w zakładach pracy.

Partia miała zrezygnować z ingerencji we wszystkie dziedziny życia, zwiększyć się miała wolność prasy, wolności słowa, swoboda przemieszczenia się, ograniczeniu miały ulec kompetencje bezpieki. Myślano także o wycofaniu CSRS z Układu Warszawskiego.

Inicjatywy rządu doprowadziły do powstania licznych i dobrze zorganizowanych socjalistycznych środowisk opozycyjnych. Władze ZSRR, NRD i PRL bały się, że zmiany w CSRS mogą zainspirować Polaków, Niemców, Rosjan, oraz inne narody okupowane przez sowietów.

Te same rosyjskie kłamstwa co i dziś

W propagandzie kierowanej do żołnierzy rosyjskiej Armii Czerwonej władz rosyjskie podkreślały, że przyczyną interwencji w CSRS było agresywna postawa USA (w Wietnamie), dekompozycja solidarności państw komunistycznych (niezależność Rumuni), rewanżyzm w RFN, odradzanie się reakcji w CSRS, oraz rzekome plany agresji NATO na CSRS. Interwencja w CSRS była przygotowywana przez Rosjan od wielu miesięcy. Rosjanie byli przygotowani na ciężkie walki z żołnierzami CSRS.

Rosyjskich żołnierzy, od lat poddawanych indoktrynacji w koszarach, zaskoczyła powszechna i niezwykle silna niechęć czeskich cywili wobec Armii Czerwonej. Żołnierzy Armii Czerwonej szybko zaczęła denerwować rozbieżność między sowiecką propagandą (głoszącą rzekomy entuzjazm Czechów wobec Armii Czerwonej) a realiami (demonstracyjnej niechęci Czechów wobec Rosjan). Żołnierzy z ZSRR szokowała też wyższość cywilizacyjna CSRS nad ZSRR, czystość, dostępność towarów i nowoczesność budynków.

Często niedocenianym powodem rosyjskiej agresji na CSRS było to, że rosyjska Armia Czerwona przygotowująca się do agresji na zachód, chciała mieć swoje bazy też i na terenie CSRS. Skutkiem sowieckiej interwencji było cofnięcie wszelkich reform i zainstalowanie w CSRS 73.000 żołnierzy Armii Czerwonej, 1120 rosyjskich czołgów, 2500 innych pojazdów, 105 samolotów, 175 śmigłowców, i 95.000 ton amunicji. Żołnierze rosyjscy okupowali Czechosłowację do czerwca 1991. Czechy i Słowacja w spadku po rosyjskich okupantach dostały tereny zniszczone ekologicznie.

Temat rosyjskiej agresji na CSRS przybliża czytelnikom praca „Inwazja na Czechosłowację 1968. Perspektywa rosyjska”. Książka wydana przez IPN i jego czeskiego odpowiednika (Ústav pro studium totalitních režimů) „ukazuje spojrzenie Rosjan na inwazję – dowódców i szeregowych żołnierzy Armii Radzieckiej, działaczy partii komunistycznej i dysydentów, oficerów służb specjalnych, artystów, zwykłych mieszkańców ZSRR, a także współczesnych czeskich i rosyjskich historyków, literaturoznawców i dziennikarzy. Publikacja zawiera zdjęcia wykonane podczas inwazji przez znanego czeskiego fotografa Josefa Koudelkę oraz obywateli Czechosłowacji, żołnierzy wojsk okupacyjnych, a nawet przygodnego amerykańskiego turystę”.