Historię Brygady Świętokrzyskiej i wyzwolenia obozu w Holiszowie można poznać z opublikowanego na stronie IPN, artykuł Anny Zechenter z krakowskiego oddziału IPN "Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie".

Jak można przeczytać w artykule „5 maja 1945 roku żołnierze Brygady Świętokrzyskiej, jedynej formacji krajowego podziemia, która przedarła się przez linię niemiecko-sowieckiego frontu, […] w zachodnich Czechach, na ziemi okupowanej jeszcze przez III Rzeszę” wyzwolili „obóz koncentracyjny Holiszów. Operację dowództwo Brygady uzgodniło z nadciągającymi Amerykanami, którzy dwa dni wcześniej zbombardowali holiszowskie zakłady zbrojeniowe”.

Brygada Świętokrzyska składała się, jak można przeczytać w artykule „z tych żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, którzy nie chcieli podporządkować się Armii Krajowej i sformowali w sierpniu 1944 r. Brygadę Świętokrzyską pod dowództwem płk. Antoniego Szackiego „Dąbrowskiego-Bohuna”. Przyjęli [oni] – w odróżnieniu od AK – zasadę walki z dwoma wrogami, Niemcami i Sowietami. Tym ostatnim dawali się we znaki, likwidując bandyckie oddziały AL i struktury PPR, grabiące i mordujące ludność na Kielecczyźnie”. Za walkę z komunistycznymi bandytami żołnierze Brygady Świętokrzyskiej musieli uciekać z ziem polskich. Sowieci planowali ich zabić.

Dziś spadkobiercy komuny kłamią o układach Brygady z Niemcami. W rzeczywistości „Niemcy, z którymi Brygada stoczyła wiele potyczek i bitew, w tym najpoważniejszą we wrześniu 1944 pod Cacowem, gdzie obroniła się przed 400-osobową kolumną lotników i setką żandarmów z bronią maszynową, nadal stanowili poważne zagrożenie dla żołnierzy NSZ”. Jedyne co łączyło polskich patriotów i Niemców to ucieczka przed sowietami.

„Po drodze Brygada rosła, przygarniając zbiegłych jeńców z Powstania Warszawskiego, Polaków wywiezionych na przymusowe roboty, uwolnionych z obozów jenieckich i koncentracyjnych, którzy nie chcieli wracać do komunistycznego kraju.

Dowództwo stało się nawiązać łączność z 3. Armią Amerykańską pod dowództwem gen. George’a Pattona – taki był cel morderczego marszu i warunek przetrwania polskiej jednostki”

Po dotarciu do wojsk amerykańskich „Szybko dokonano ustaleń na temat planowanej przez NSZ akcji na obóz kobiecy w Holiszowie. Liczyła się każda minuta, bo załoga SS dostała rozkaz likwidacji obozu. 5 maja 1945 r. o świcie żołnierze Brygady wpatrują się z odległości kilkuset metrów w druty otaczające obóz. Jeden z nich, Wiesław Wieloch, pamięta, że pomyślał: „Czy, jeśli przeżyję, ktoś mi kiedyś uwierzy, że wyzwalałem niemiecki obóz koncentracyjny?” W południe pada komenda: „Naprzód!” Zaskoczeni esesmani bronią się krótko, brama ustępuje pod naporem Polaków, którzy wpadają do obozu, otwierają baraki pełne więźniarek: Francuzek, Polek, Czeszek, Rumunek… Do niewoli biorą 200 esesmanów i 15 nadzorczyń.

Uwagę płk. Szackiego zwracają dwa braki otoczone drutem kolczastym pod napięciem i wychudłe twarze wyglądające przez małe okienka. Żydówki… miały zostać spalone żywcem. „Chciałem wejść, ale makabryczny widok zatrzymał mnie na progu” – przyznaje zawodowy oficer. „Z mroków budynku wydostawał się potworny odór rozkładających się trupów. Z tych czeluści na światło dzienne wypełzały pozostałe przy życiu kobiety”.

Trzeba jeszcze powstrzymywać wygłodzone kobiety, rzucające się na kopce surowych ziemniaków. I odstawić Amerykanom jeńców, którzy nagle stają się pokorni”.

Pomimo bohaterskiej walki żołnierze Brygady Świętokrzyskiej spotkali się z niechęcią władz II RP w Londynie. Sowieci domagali się od Amerykanów wydania polskich patriotów (by ich zamordować), sowieccy agenci kilku z nich zamordowali w Europie Zachodniej.

Film Dariusza Walusiaka „Brygada Świętokrzyska”: