44 rocznica powstania Ruchu Młodej Polski, który odwoływał się do Dmowskiego – jego działaczami był Marek Jurek i Marian Piłka
29 lipca 1979, 44 lata, ogłoszono powstanie odwołującego się do tradycji Romana Dmowskiego, nielegalnego, opozycyjnego wobec komunistycznej dyktatury Ruchu Młodej Polski. Wśród sygnatariuszy RMP byli między innymi Aleksander Hall, Marek Jurek, Jacek Bartyzel, Maciej Grzywaczewski, Krzysztof Nowak i Arkadiusz Rybicki. Środowisko to od dwu lat wydawało nielegalne konserwatywne narodowe pismo "Bratniak".
Od strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku działacze RMP wspierali powstanie NSZZ Solidarności. W 1981 roku z RMP związani byli między innymi: Marian Piłka, Wiesław Walendziak, Jarosław Sellin, Kazimierz Michał Ujazdowski, Jacek Karnowski i Paweł Adamowicz. Działaczy RMP o kulisach walki SB z opozycją informował kapitan SB Adam Hodysz, za został skazany co na sześć lat więzienia.
Część działaczy RMP została w czasie stanu wojennego internowana. Sam RMP został rozwiązany w 1982 – jego działacze uznali, że należy skupić się na działalności w Solidarności – wspierali Wałęsę, Borusewicza, wydawali „Politykę Polską” i mieli swój klub polityczny „Dziekania”.
Powstanie RMP poprzedzało powstanie w 1976 roku Komitetu Obrony Robotników i w 1977 roku Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Tożsamość RMP z Trójmiasta kształtowały duszpasterstwa (szczególnie o. Ludwik Wiśniewski i o. Bronisław Sroka).
Wydawany od 1977 roku przez późniejszych działaczy RMP „Bratniak” powstał dzięki wsparciu Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Pismo prezentowało krytyczny stosunek do środowiska lewicy laickiej (środowisk KOR, Michnika czy Kuronia).
RMP nie miał sformalizowanej struktury czy kierownictwa – liderami środowiska byli: Aleksander Hall, Arkadiusz Rybicki, Jan Samsonowicz, Jacek Bartyzel, Maciej Grzywaczewski, Marek Jurek. Autorytetem dla działaczy RMP był Wiesław Chrzanowski.
„Deklaracji ideowej Ruchu Młodej Polski” głosiła, że celem społeczeństwa i narodu (zakorzenionego w tradycji, katolicyzmie, kulturze, historii) jest zagwarantowanie jednostce warunków do samorealizacji. W opinii RMP by naród i społeczeństwo mogły realizować swoje zadania, Polska musiała odzyskać pełną niepodległość i suwerenność od komunistycznej Rosji (ZSRR) – inne organizacje opozycyjne zazwyczaj nie były tak radykalne.
Dla lewicy laickiej szokujące było to, że RMP inspirował się Dmowskim, Balickim, ideami obozu narodowego, konserwatyzmem Edmunda Burke’a, katolicką nauką społeczną prymasa Wyszyńskiego.
RMP zwalczał demoralizacje, bronił tożsamości i kultury narodowej, przełamywał monopol medialny komunistów, promował samoorganizację i samokształcenie, rozwój myśli politycznej (narodowej, konserwatywnej, sanacyjnej, chadeckiej i ludowej). RMP idee obozu narodowego nie kształtował jako dogmat tylko jako inspiracje.
Jednym z najważniejszych pól działalności RMP było kolportaż i wydawanie nielegalnych antykomunistycznych publikacji. W ramach Wydawnictwa Młoda Polska wydano między innymi prace: Czesława Miłosza, Bohdana Cywińskiego, Jacka Bartyzela, George’a Orwella, Romana Dmowskiego i Wojciecha Wasiutyńskiego.
Działacze RMP współorganizowali wraz z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża na terenie trójmiasta uroczystości patriotyczne z okazji: 4 maja, 11 listopada, Grudnia 1970, strajków sierpniowych 1980.
Pomimo zawieszenia działalności RMP w 1982 roku, dalej działo Wydawnictwo Młoda Polska. Kiedy zaprzestano wydawania „Bratniaka”, rozpoczęto wydawanie „Polityki Polskiej” - tytuł odwoływał się do pracy Romana Dmowskiego „Polityka polska i odbudowanie państwa”.
Po transformacji ustrojowej działacze RMP kontynuowali działalność w różnych partiach.
Jarosław Tomasiewicz w pracy „Ugrupowania neoendeckie w III rzeczpospolitej” (wydanej przez wydawnictwo Adam Marszałek w 2003 roku) stwierdził, że „Gdy ROPCiO uległ dezintegracji na skutek konfliktu między grupami Moczulskiego i Czumy, usamodzielniło się organizacyjnie również środowisko „Bratniaka", które na zjeździe w Gdańsku 27-29 lipca 1979 r. utworzyło Ruch Młodej Polski. Ruch wedle szacunków A. Friszkego miał skupiać około 100 osób, głównie w Gdańsku, ale też w Poznaniu, Gorzowie Wielkopolskim, Łodzi, Warszawie i Krakowie. Do jego przywódców należeli Aleksander Hali, Jacek Bartyzel (uważający się wówczas za „konserwatywnego piłsudczyka", inspirowany teorią cywilizacji Konecznego i mesjanizmem Jerzego Brauna), Maciej Grzywaczewski, Arkadiusz Rybicki, Marek Jurek i Jan Samsonowicz. Oprócz „Bratniaka" RMP wydawał też adresowane do młodzieży szkół średnich pismo »Uczeń Polski"85«.
Według Jarosława Tomasiewicza „pod względem ideologicznym RMP nie reprezentował ortodoksyjnej ideologii endeckiej, Hali był niejako „rewizjonistą" endecji (wszak samo przystąpienie młodopolaków do opozycji było sprzeczne z taktyką endecką!). W swej „Deklaracji Ideowej" Ruch odwoływał się nie tylko do tradycji kierunku narodowo-demokratycznego, ale też konserwatywnego, chrześcijańsko-społecznego, ludowego i (rzecz niedopuszczalna dla prawdziwego endeka!) niepodległościowo-piłsudczykowskiego. Z samej hierarchii dokumentu wynikało, że wartością dla „młodopolaków" najwyższą jest „osoba ludzka". Uniwersalnego uzasadnienia szukano w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, chrześcijaństwo było tylko jednym ze źródeł inspiracji. Z tego personalizmu wynikała dopiero rola wspólnoty narodowej. Naród miał być, jedną z podstawowych wspólnot, w których realizuje się jednostka ludzka; nie jest przy tym wartością absolutną. Echo ideologii niepodległościowej pobrzmiewa w dobitnym podkreśleniu, że „naturalnym i niezbędnym dla istnienia każdego narodu celem jest stworzenie własnego, niepodległego państwa". Z drugiej wszakże strony młodopolacy zaznaczali, że z powodów taktycznych „uwzględniać musimy twarde prawa geopolityki, nie zawsze pozwalające na realizację wszystkich celów narodowych w krótkim dystansie czasowym". Doceniał to Jan Józef Lipski, który w swej książce o Komitecie Obrony Robotników pisał: „Grupa ta, akcentując zarazem swój katolicyzm, zmodyfikowała znacznie tradycyjne treści nacjonalizmu polskiego w duchu posoborowych tradycji w Kościele"”.
Zdaniem Jarosława Tomasiewicza „RMP, choć nawiązywał do różnych nurtów, to na pierwszym miejscu stawiał endecki. Utrzymywał kontakty zarówno z „salonem" Siemaszki, jak i z emigracyjnym SN: Chrzanowski poznał młodopolaków z Albinem Tybulewiczem w czasie pielgrzymki papieskiej w 1979 r., dzięki finansowemu wsparciu Tybulewieża Ruch wydawał książki Wasiutyńskiego. Wyraźnie endecki charakter miało poznańskie środowisko RMP. Ruch Młodej Polski do końca nie stał się jednolity ideowo, o czym świadczyła choćby odbywająca się na łamach „Bratniaka" polemika między Marią Stolińską a Markiem Jurkiem, Piotrem Miereckim i Krzysztofem Nowakiem na temat Jędrzeja Giertycha”.
